ΜΑΣ ΡΩΤΗΣΑΤΕ και ΣΑΣ ΑΠΑΝΤΑΜΕ.

Απάντηση. Δίαιτα με την έννοια που έχει πλέον επικρατήσει, εννοούμε κάποιο πρόγραμμα που πρέπει κάποιος-α οπωσδήποτε να ακολουθήσει, χωρίς καν να γνωρίζει τις επιπτώσεις για την υγεία του (αφού τις περισσότερες φορές δίνονται από μη αρμόδιους επιστήμονες), με τον ισχυρισμό της σύντομης απώλειας βάρους. Όσο είναι πρώτη προτεραιότητά μας το αδυνάτισμα, είμαστε «ζεστοί» και το παλεύουμε. Αυτό ωστόσο έχει υπολογισθεί ότι κρατάει το πολύ 1 μήνα. Εκεί έχει σταματήσει πλέον η σύντομη απώλεια, τα γεύματα είναι μονότονα και άλλα προσωπικά θέματα μπαίνουν σε πρώτο πλάνο εκτοπίζοντας το θέμα βάρος. Έτσι το υποσυνείδητο βγάζει στην επιφάνεια όσες στερήσεις κάναμε δημιουργώντας ακατάσχετη όρεξη για κατανάλωση των πάντων και κυρίως αυτών που στερηθήκαμε. Έτσι ανακτούμε σύντομα όχι μόνο όσα κιλά χάσαμε αλλά μπορεί και περισσότερα και μάλιστα σε λίπος.
     Η υγιεινή μεσογειακή διατροφή διαφοροποιείται εντελώς απ’ αυτό το μοντέλο θέτοντας ως πρώτο στόχο την προστασία της υγεία του ενδιαφερόμενου-ης. Βασικοί άξονες αυτής της αντίληψης είναι η εκπαίδευση και η σταδιακή προσαρμογή των ατομικών απαιτήσεων ή συνηθειών του-ης σε εύκολα διατροφικά προγράμματα, που στοχεύουν στην ομαλή απώλεια βάρους προερχόμενη όμως από μείωση κυρίως λιπώδους ιστού, χωρίς να δημιουργούνται ελλείψεις σε απαραίτητα συστατικά. Επίσης επειδή περιλαμβάνει όλες τις τροφές μπορεί άνετα να υιοθετηθεί για πάντα, πράγμα αδύνατο για τις συνήθως εξαντλητικές και μονομερείς δίαιτες.

Απ. Είναι πλέον γνωστό ότι τα αρχικά κιλά που χάνουμε δεν είναι μόνο λίπος, αλλά υγρά του σώματος μαζί με το λεγόμενο γλυκογόνο (η αποθηκευμένη άμεση ενέργειά μας) που είναι 1-2 κιλά, συν μυϊκός ιστός που είναι βαρύς και είναι λάθος να τον χάνουμε από άστοχες δίαιτες γιατί αποκτάται δύσκολα και αργά. Συνεπώς όταν χάνουμε τα τρελά κιλά που υπόσχονται οι διάφοροι «γκουρού» εννοείται πως δεν είναι λίπος αλλά ένα σύνολο υγρών, μυϊκής μάζας, γλυκογόνου και ελάχιστου λίπους.

Απ. Η απώλεια είναι διαφορετική για κάθε άνθρωπο, εξατομικευμένη ανάλογα τα σωματομετρικά του χαρακτηριστικά, την προδιάθεση που έχει, την δραστηριότητά του, την οργανική του κατάσταση, ακόμη και τη ψυχολογία του. Μια πολύ καλή απώλεια λιπώδους βάρους μπορεί να θεωρηθεί η μείωσή του κατά 5% το μήνα. Αν δηλαδή κάποιος είναι 100 κιλά ακολουθώντας πρόγραμμα ήπιας υποθερμιδικής διατροφής, περιμένουμε μια απώλεια 5 κιλών βάρους και κυρίως λίπους.
Ερ. Πως μπορούμε πρόχειρα να αντιληφθούμε το επίπεδο της κατάστασής μας αναφορικά με το αν είμαστε παχύσαρκοι ή όχι;
Απ. Η πρώτη αντικειμενική θεώρηση της κατάστασής μας είναι ο Δ.Μ.Σ (Δείκτης Μάζας Σώματος ή Β.Μ.Ι) που δίδεται από το τύπο Δ.Μ.Σ = βάρος σε kgr ? ύψος (σε cm)² με όρια του κανονικού από 18,5 – 24,9 (άνδρας ή γυναίκα). Κάτω του 18,5% είναι οι λιποβαρείς, από 25% - 29,9% οι υπέρβαροι και οι άνω του 30% ανήκουν στους παχύσαρκους. Το 2ο βήμα είναι η μέτρηση με μια μεζούρα της περιμέτρου (λίγο πάνω από τον ομφαλό) της μέσης μας. Για άνδρες άνω των 94 cm ηχεί καμπανάκι, άνω των 102 cm χρειάζεται βοήθεια ειδικού, για γυναίκες καμπανάκι άνω των 80 cm και βοήθεια ειδικού άνω των 88 cm.
     Το ποσοστό λίπους που δεν εμπνέει ανησυχίες για τους άνδρες είναι σ’ ένα εύρος από 10 – 20% και για γυναίκες από 18-28%, με ανοχή +5% για ηλικίες άνω των 40 και -5% για αθλητές.

Απ. Μεταβολισμός είναι το σύνολο των διεργασιών του οργανισμού μας, προκειμένου να επιτελέσει οποιοδήποτε έργο τόσο όσον αφορά τη διατήρηση μας εν ζωή (βασικός μεταβολισμός) αλλά και στο σκέλος της ενεργειακής δαπάνης που απαιτείται για τον μεταβολισμό της τροφής μας (ενεργειακό έξοδο σίτισης), όπως επίσης και της ενεργειακής δαπάνης για τις σωματικές μας δραστηριότητες (ενεργειακό έξοδο δραστηριοτήτων). Η μέτρησή του είναι το άθροισμα βασικού μεταβολισμού + ενεργειακή δαπάνη σίτισης + ενεργειακή δαπάνη δραστηριοτήτων, και είναι ουσιαστικά έργο των επιστημόνων της διατροφής και της ιατρικής.
    Μετριέται σε χιλιοθερμίδες ή χιλιοτζάουλ. Άρα οι θερμίδες δεν παχαίνουν αλλά είναι μονάδα ενέργειας, που αν τις μεταβολίσουμε δεν έχουμε κανένα πρόβλημα. Αν όμως τα ενεργειακά έσοδα (δηλαδή το φαγητό και τα ποτά) είναι περισσότερα απ’ αυτά που καίμε, τότε ξεχειλίζουμε από ενέργεια η οποία στον άνθρωπο δυστυχώς είναι τα αντιαισθητικά «ψωμάκια» για τις γυναίκες και οι «κοιλίτσες» για τους άνδρες.

Απ.  Το πρωινό είναι απαραίτητο αποδίδοντας ενέργεια και θερμογένεση τις πρώτες ώρες μετά τον ύπνο που ο μεταβολισμός μας είναι χαμηλός και επενεργώντας κατασταλτικά στις απογευματινές βουλιμίες. Αυτό γίνεται γιατί στο τέλος του λεπτού εντέρου (ειλεού) υπάρχει η ειλεοκολική βαλβίδα που λειτουργεί ως φράγμα των υπολειμμάτων των τροφών (αφού έχει γίνει ήδη η απορρόφηση των περισσότερων θρεπτικών συστατικών) προς το παχύ έντερο.  Εκεί οι τροφές φτάνουν (σε φυσιολογικές πάντα καταστάσεις) σε 4 ½ - 5 ώρες από την κατάποση.  Άρα είναι προφανής η αναγκαιότητα πρόσληψης πρωϊνού, δεκατιανού ακόμα και προγεύματος που περιέχουν φυτικές ίνες σε ικανοποιητική ποσότητα, ούτως ώστε γεμίζοντας το έντερο και το στομάχι (έστω και με τα μικρογεύματα αυτά) επιτυγχάνουμε τη μείωση του αισθήματος της πείνας και συνεπώς αποφεύγουμε επεισόδια βουλιμίας από το απόγευμα και μετά.

Απ.  Το μεγάλο στοίχημα με την σωματική μας δραστηριότητα είναι η ενεργοποίηση και η μεγιστοποίηση της απόδοσης των καυστήρων μας που είναι τα μιτοχόνδρια, κυρίως των κυττάρων του μυϊκού ιστού. Εκεί γίνεται η «καύση» της γλυκόζης και μπορούμε να τα θεωρήσουμε ως μίνι καυστήρες. Το 15-25% περίπου των αναγκών μας για ενέργεια (του μεταβολισμού μας) απαιτείται για τις δραστηριότητες μας κατά τη διάρκεια του 24ώρου. Όσο περισσότερη ενέργεια χρειάζεται, τόσο αυτά ενεργοποιούνται περισσότερο και αποδίδουν θερμίδες, ξοδεύοντας από το απόθεμα του οργανισμού. Ας θυμηθούμε λίγο τους χειμερινούς μήνες και την κατανάλωση (και το κόστος) του πετρελαίου. Το ίδιο πρέπει να κάνουμε και στους δικούς μας καυστήρες. Να δημιουργήσουμε δηλαδή ανάγκες τέτοιες που να τους εκπαιδεύσουμε να παράγουν ATP και να καίνε θερμίδες.

Απ. Σωματική δραστηριότητα φυσικά δεν είναι μόνο η γυμναστική αλλά και άλλες (πλύσιμο αυτοκινήτου, κήπος, σκάλες, περπάτημα κοντινών αποστάσεων, χορός κλπ). τις οποίες η πνευματική μας παχυσαρκία έχει εξοβελίσει.

Απ. Μυϊκή δύναμη, καρδιαγγειακή αντοχή και η ευκαμψία είναι το τρίπτυχο της καλής φυσικής κατάστασης. 30΄ λεπτά δυναμικών ασκήσεων αντίστασης την εβδομάδα ( με το 70% περίπου της δύναμης μας), 30΄λεπτά γρήγορο περπάτημα την ημέρα με όριο υπέρβασης καρδιακών παλμών διδόμενο απ’ τον τύπο 0,8 Χ (220-ηλικία) = ....παλμοί, και 5΄λεπτά ημερησίως ασκήσεις ευκαμψίας, είναι αρκετά για να μας κρατήσουν σε καλή κατάσταση.

Απ. Μερικά απ’ τα πάμπολλα οφέλη της άθλησης. Μείωση θνητότητας, καλυτέρευση της υγείας μας και της ποιότητας ζωής, μείωση της κατάθλιψης, ενίσχυση αυτοεκτίμησης, πολυεπίπεδη βοήθεια στην προσπάθεια αδυνατίσματος (μείωση πείνας, μείωση λιπώδους ιστού, αύξηση μυϊκού ιστού, δαπάνη ενέργειας – θερμίδων) κ.λπ.

Απ. Η αποφυγή άσκοπων ανταγωνισμών, οι διατάσεις, η αποφυγή υπερβάσεων των δυνατοτήτων μας, η επάρκεια νερού και ηλεκτρολυτών, η προσήλωση στο πρόγραμμά μας, η ταυτόχρονη τήρηση υγιεινής διατροφής και ο συνεχής αυτοέλεγχος της συνείδησής μας είναι μερικές απ’ τις προφυλάξεις που πρέπει να έχουμε κατά νου. Επίσης πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι η πρώτη παρενέργεια του σταματήματος της άθλησης είναι η παχυσαρκία και η δεύτερη η κατάθλιψη.  Πιθανόν ν’ ακολουθούν κι’ άλλες.

Απ. Το παρατεταμένο - χρόνιο στρες είναι άγχος και ενεργοποιεί το νευροπεπτίδιο Υ (ΝΡΥ) που μας παχαίνει (και μας αρρωσταίνει), ενώ το στιγμιαίο στρες είναι εγρήγορση, αδρανοποιεί το ΝΡΥ και επιταχύνει την λιποδιάλυση.
     Η κάλυψη ντοπαμίνης ανεβάζει τη σεροτονίνη που μειώνει το παχυντικό ΝΡΥ. Αυτές εκλύονται με την άθληση, το σεξ, το μασάζ, την υψηλή αυτοεκτίμηση, τα χόμπι, το ηλιακό φώς, το γέλιο, την προσευχή και φυσικά το φαγητό. Έτσι λοιπόν τις περισσότερες φορές που τρώμε βουλιμικά καλύπτουμε ψυχολογικά και όχι οργανικά κενά, που εμείς δημιουργήσαμε γιατί απλά τοποθετήσαμε «ψηλά τον πήχη » .

Απ. Ο ενστικτώδης εγκέφαλος μας ωθεί παρορμητικά, το χαλινάρι του ωστόσο είναι η φαιά μας ουσία – η λογική μας. Όσο είναι ενεργοποιημένη μειώνουμε τα «ζωώδη» μας ένστικτα. Οι υποσυνείδητες «τάσεις» για φαγητό, γλυκά κ.λπ. μπορούν να αλλάξουν (και μάλιστα σύντομα) αρκεί εμείς να κατανοήσουμε ότι κάτι πρέπει να τροποποιηθεί στη διατροφή μας. Πρέπει να καταλάβουμε πως τίποτε δεν μπορεί να υποσκελίσει την ανθρώπινη θέληση για Υγιεινή Διαβίωση (υγιεινή προσεγμένη διατροφή, σωματική δραστηριότητα, θετική ψυχολογία).

Απ. Υπάρχουν αρκετοί σημαντικοί παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν το μεταβολισμό μας αυξομειώνοντας το βάρος μας. Γι’ αυτό πριν αρχίσουμε οποιοδήποτε πρόγραμμα διατροφής πρέπει να επισκεφθούμε γιατρό και με εξετάσεις να αποκλείσουμε οργανικά ορμονολογικά προβλήματα. Αν υπάρχουν, το πρώτο λόγο έχει ο γιατρός.

Απ. Θερμοκρασία, κοινωνικοί παράγοντες, οικογενειακή παχυσαρκία, επιγενετική προδιάθεση, κάπνισμα, ιοί, τοξικοί παράγοντες κ.λπ. μπορεί να μας επηρεάσουν στις προσπάθειες μας, γι’ αυτό πρέπει να τους δίνουμε την ανάλογη σημασία.

Απ. Η διατροφογενετική και η διατροφογενωμική είναι σχετικά νέοι τομείς της επιστήμης της διατροφής και τα αποτελέσματα τους όταν ανακοινωθούν, αναμένεται να οδηγήσουν σε αποτελεσματικότερα προσωπικά προγράμματα διαιτολογίων. Ωστόσο ακόμα βρισκόμαστε σε ερευνητικό στάδιο.

Απ. Η πυραμίδα της Ελληνικής Μεσογειακής Παραδοσιακής Διατροφής είναι ένα σημαντικό εργαλείο που η τήρησή του μας οδηγεί στην κατοχύρωση της Υγιεινής Διατροφής. Η ορθότητά της έχει επιβεβαιωθεί με πολλές μελέτες και θεωρείται σημείο αναφοράς από κορυφαίους επιστήμονες στον κόσμο. Εκτός απ’ την θρεπτική ικανότητα, τις άπειρες γευστικές δυνατότητες και τον πλουραλισμό της, είναι κορυφαία σε παροχή αντιοξειδωτικών ουσιών προασπίζοντας στο ακέραιο την Υγεία μας.
Η Υγιεινή Διατροφή μαζί με την επαρκή Σωματική Δραστηριότητα και τη Θετική Ψυχολογία αποτελούν τους 3 βασικούς πυλώνες της Υγιεινής Διαβίωσης και είναι αλληλένδετοι.

Απ. Η τάση επανάκτησης του χαμένου βάρους είναι υπαρκτή και αν έχουμε ακολουθήσει ένα πρόγραμμα από διαιτολόγο, τότε πιθανόν οφείλεται σε δική μας χαλάρωση κυρίως, παρά σε κάποιους οργανικούς παράγοντες που συχνά ενοχοποιούνται. Η εμπέδωση και η υιοθέτηση της Ελληνικής Παραδοσιακής Υγιεινής Διατροφής, της αυξημένης Σωματικής Δραστηριότητας και της Θετικής Ψυχολογίας είναι ο καλύτερος δρόμος για τη διατήρησή μας σ’ ένα υγιές βάρος (ανεξάρτητα αν απωλέσαμε λίγα ή πολλά κιλά, και αν πετύχαμε τον τελικό μας στόχο).

Απ. Ο έλεγχος και το μέτρο είναι στοιχεία σύνεσης και λογικής. Μπορούν και πρέπει να γίνουν χαρακτηριστικά του τρόπου Διαβίωσής μας.